MỘT Ý ĐỒ ĐEN TỐI

Có thể nào rồi sau mấy mươi năm trốn thoát khỏi cộng sản Việt Nam, những người Việt tị nạn lại sẽ chui đầu nằm trở lại dưới những tuyên truyền,

lường gạt của chế độ một lần nữa (và lần nầy bởi một phương cách dần dần, êm ả đến độ không mấy ai hay biết)?.

Hầu như trong mỗi cộng đồng người Việt tự do ở hải ngoại đều có ít nhất một tờ báo Việt ngữ. Ở những thành phố với dân số người Việt lớn ở Mỹ chẳng hạn có khi có 3, 4 tờ báo khác nhau.

Những tờ báo nầy được làm chủ và điều hành bởi những người Việt tự do đã sống lâu năm trong các cộng đồng nầy. Một trong những mục đích của các tờ báo nầy là đem tin tức địa phương cũng như thế giới kể cả trong nước Việt Nam đến cho một số người trong cộng đồng.

Sau hơn 30 năm từ ngày người Việt Nam lũ lượt rời bỏ xứ sở ra đi trốn khỏi chế độ cộng sản, các cộng đồng người Việt tự do ở hải ngoại nói chung sống rất hòa đồng với xã hội trong quê hương thứ hai của họ. Nhất là đối với các thế hệ thứ hai, thứ ba thì ngôn ngữ, phong tục tập quán của Tây phương không hề là một vấn đề nữa. Tuy vậy vẫn còn một số khá lớn những đồng bào vẫn còn lệ thuộc nhiều vào ngôn ngữ mẹ đẻ của mình trong vấn đề thông tin hằng ngày. Vì vậy các tờ báo dạng trên đóng một vai trò chiếc cầu quan trọng nối liền những người nầy với những sự việc đang xãy ra trong địa phương và trên thế giới.

Nội dung của các tờ báo Việt ngữ trên có thể nói là khá tương tự với nhau. Ngoài phần tin tức, mà một chút nữa tôi sẽ nói thêm vào chi tiết thì tờ báo nào hầu như cũng có các đề mục tổng quát về gia đình, sức khỏe, gia chánh, thơ truyện, giải trí, thể thao, v.v. Một phần mà chắc chắn báo nào cũng có là quảng cáo; quảng cáo về các thương hiệu, quán ăn, sản phẩm, dịch vụ của địa phương cho đến các bản nhắn tin tìm người, tìm việc, chia buồn, cáo phó, v.v. Quảng cáo thật ra là cột xương sống của những tờ báo nầy. Đây có thể nói là nguồn lợi tức chính của tờ báo. Trong một số trường hợp, chính quyền địa phương có chút ít ngân quỹ hỗ trợ cho các tờ báo của những cộng đồng “sắc tộc” thí dụ như trong trường hợp cộng đồng người Việt hải ngoại. Trong nhiều trường hợp khác, quảng cáo là nguồn thu nhập duy nhất của chủ báo.

Tòa soạn các tờ báo Việt ngữ nầy thường là một tổ chức đơn giản dưới dạng cá nhân hay gia đình. Nhiều tờ tuần báo chỉ có một hay hai “nhân viên” (kiêm chủ bút, kiêm biên tập, kiêm chủ nhân) lo liệu mọi thứ trong ngoài từ việc điều hành đến biên tập và ấn bản.

Phải nói là kỹ thuật internet ngày nay đã cho phép vấn đề săn tin của các tờ báo dạng nầy trở thành dễ dàng và ít tốn kém rất nhiều. Có thể cho rằng hầu hết các chủ bút nầy đều dùng internet làm nguồn tin chính của họ. Tin tức thế giới được họ dịch trực tiếp từ tiếng Anh/Pháp ra tiếng Việt. Một số tin tức trong nước Việt Nam được họ thu lượm hay trích đăng lại từ những tờ báo xuất hành từ Việt nam. Ngoài ra, có một số tin tức khác từ trong nước Việt Nam liên quan đến tình hình chính trị, kinh tế cũng như an ninh, xã hội của Việt Nam mà các tờ báo trong nước không hề đá động đến cũng được họ trích đăng từ các trang diễn đàn trên mạng của các nhóm người Việt tự do ở các quốc gia khác nhau. Chính những tin tức dạng nầy làm cho các tờ báo Việt ngữ trên mang một giá trị truyền thông đặc biệt đối với cộng đồng người Việt hải ngoại.

Như đã nói, nhiều người Việt Nam trong thế hệ thứ nhất, cũng như một số người trong thế hệ thứ hai, vì hoàn cảnh hay lý do sinh kế, vẫn còn lệ thuộc vào ngôn ngữ mẹ đẻ của mình trong vấn đề báo chí, tin tức, thời sự. Những người trong dạng nầy cũng thường không có cơ hội hay điều kiện vào mạng thường xuyên để truy tầm các tin tức trong ngoài nước ngay cả nếu các tin tức nầy được viết bằng tiếng Việt ở trên đó. Nhất là những tin tức như tôi vừa đề cập ở trên: không thể nào tìm thấy ở bất cứ tờ báo nào trong nước bất kể là ấn hành bằng giấy mực hay đăng tải trên các trang mạng.

Khi những người Việt Nam tranh đấu cho nhân chủ, nhân quyền bị chính quyền đàn áp, bắt bớ, giam cầm, tra tấn, thủ tiêu thì ngay cả người dân ở trong nước cũng không hề biết chuyện gì đang xảy ra. Những tờ báo ở Việt Nam nếu có đề cập đến các chuyện nầy đi nữa thì cũng sẽ thay đổi, thêm bớt, bẻ cong dữ kiện để tránh xúc phạm đến Đảng và Nhà Nước. Thường thì họ tránh không hề đá động gì đến những tin tức loại nầy vì như thế thì sẽ an toàn hơn cho sự sống còn của chính họ. Vì thế người dân trong nước thường không hay biết gì đến những sự việc dạng nầy. Nếu có đi nữa thì họ cũng chỉ nghe được lời đồn đãi hay kể miệng lại từ những người quen biết chớ không hề có gì công khai, chính thức hay quảng bá rộng rãi.

Tương tự cho vô số các tin tức khác thuộc dạng tương tự. Thí dụ như những người dân quê bị viên chức chính quyền địa phương cướp nhà, đoạt ruộng và bị bách bức đến độ họ phải tự thiêu chết giữa đường để bày tỏ sự phẩn uất của họ. Thí dụ như khi phương cách xử án và tiêu chuẩn pháp lý của chính quyền Việt Nam được thật sự biểu hiện qua những hình ảnh của linh mục Nguyễn văn Lý khi ra trước tòa án “nhân dân” vì tội tuyên truyền chống Nhà Nước đã bị công an thường phục kềm giữ và dùng tay bịt ngang miệng để ông không thể lên tiếng phát biểu được. Thí dụ như việc nhà nước Việt Nam từ nhiều năm nay đã nhắm mắt làm ngơ đồng ý để cho Trung Quốc di chuyển hàng chục ngàn dân cư, nhân công, thợ thuyền Trung Hoa vào chiếm đóng các thị trấn nằm trong lãnh thổ Việt Nam ở vùng biên giới Việt Hoa.

Nhờ đâu mà các tin tức thuộc dạng nầy có thể lan truyền đến người Việt Nam mặc dù nhà cầm quyền Hà Nội đã hết sức cố ý ngăn chận, dấu diếm? Đó cũng là nhờ trình độ phát triển vượt bực của khoa học kỹ thuật trong lãnh vực internet và điện thoại di động nên ngày nay một số người dân trong nước đã có thể thu chụp những hình ảnh và phổ biến những bài viết tường thuật về các tin tức nầy ra hải ngoại. Chỉ có những tờ báo Việt ngữ ở hải ngoại mới có thể đăng tải những tin tức nầy. Như đã nói, báo chí trong nước Việt Nam không muốn, không thể và không dám đá động đến chúng. Và vì nhiều lý do khác nhau, các báo Anh/Pháp ở hải ngoại thường không chú ý đến các bản tin dạng nầy; nói cho cùng thì những loại tin nầy thường không nằm trong nhu cầu thị trường của họ.

Nói cách khác, chỉ có những tờ báo Việt ngữ của các cộng đồng người Việt tự do tại hải ngoại là phương tiện duy nhất để các tin tức, những vấn đề thời sự quan trọng trong nước dạng nầy được phổ biến, không những chỉ đến những người sống ở hải ngoại mà còn đến một số nhỏ người dân trong nước nữa (thí dụ như từ các người thân của họ chuyển về qua email).

Khi những vấn đề nầy không còn bị che dấu được nữa thì người dân mới có cơ hội nhìn thấy rõ hơn đường hướng tương lai của xã hội và chính quyền hiện tại. Những chuyện xấu xa, dơ bẫn của Đảng và Nhà Nước không còn là bí mật hay chỉ là những lời đồn đãi mơ hồ nữa thì người dân có thể bàn luận về chúng một cách rộng rãi dựa trên những dữ kiện rõ ràng hơn. Về một phương diện nào đó trong tâm lý của con người thì khi một mẫu tin được đưa đến bằng giấy trắng mực đen thì nó sẽ được chấp nhận và được nhiều tin tưởng hơn khi nó chỉ được truyền miệng với nhau.

Đó là một điều mà Đảng và Nhà Nước không vui lòng một chút nào cả. Từ bao nhiêu năm nay, những tờ báo Việt ngữ của các cộng đồng người Việt tự do ở hải ngoại là những chiếc gai trong mắt của chính quyền Việt Nam. Nhất là sau nầy khi kỹ thuật, phương tiện truyền thông ngày càng tinh vi cho phép những tin tức gây thất lợi cho Đảng và Nhà Nước được chuyển ra hải ngoại và truyền bá một cách nhanh chóng, tiện lợi và chính xác với đầy đủ hình ảnh, dữ kiện, chứng cớ được cập nhất hoàn hảo. Đây là một điều mà  Đảng và Nhà Nước không thể làm ngơ được.

Ai cũng biết là từ lâu rồi chính quyền Việt Nam đã cắt đặt rất nhiều nhân lực để len lõi, theo dõi, kiểm soát và phá rối các diễn đàn “phản động” trên mạng. Lực lượng làm việc nầy được gọi chung là CAM: công an mạng. Trong lãnh vực báo chí Việt ngữ được ấn hành, công tác kiểm soát và phá rối nầy đã tiến thêm một bước mới, vừa quy mô vừa lợi hại hơn.

Đồng bào trong các cộng đồng hải ngoại nếu để ý thì sẽ thấy gần đây có một số báo Việt ngữ mới ra đời ở một số thành phố và cũng được phát hành dưới danh nghĩa “báo cộng đồng” để cạnh tranh với các tờ báo đã có sẵn. Mới nhìn sơ qua thì các tờ báo mới ra đời nầy cũng có những đề mục như gia chánh, sức khỏe, tử vi, sắc đẹp, chuyện ngắn, thơ, giải trí, thể thao, v.v. Và tin tức cũng như quảng cáo.

Tuy vậy, về mặt tin tức thì chỉ cần tinh ý một chút thì người đọc sẽ có thể nhận thấy rằng các tờ báo mới nầy chỉ đăng tải những vấn đề thuộc dạng “vô thưởng vô phạt”. Một số bài viết hay tin tức trong các tờ báo nầy có thể khá hấp dẫn vì chúng kể về những chuyện với tình tiết nóng bỏng, sôi nổi hay hợp thị hiếu. Tuy vậy người đọc sẽ thấy rằng không hề có mẩu tin hay bài viết nào nói về bất cứ vấn đề gì có ảnh hưởng tiêu cực cho Đảng và Nhà Nước. Nếu có tường thuật về xã hội Việt Nam thì các lời bình luận cũng sẽ rất “chung chung” và mơ hồ. Nếu có những lời phê bình về tệ nạn tham nhũng trong nước chẳng hạn thì tờ báo nầy cũng cho rằng đó là do hành động của cá nhân xấu mà thôi. Chúng ta cũng có thể thấy thỉnh thoảng những bài viết về “những cải tiến tốt đẹp” trong xã hội Việt Nam và tuy không rõ rệt lắm nhưng sẽ có những câu chữ hàm ý cho rằng những cải tiến tốt đẹp nầy là từ chính quyền mà ra.

Người đọc cũng sẽ không thấy những mẩu tin nói về những hoạt động của các cộng đồng người Việt tự do tại địa phương nhất là khi các hoạt động nầy mang tính chất chính trị. Một điều có thể nói là trong khi hầu hết, nếu không phải là tất cả, các tờ báo dưới chủ quyền và sự điều hành của các người Việt tị nạn cộng sản đều mang hình ảnh lá cờ vàng ba sọc đỏ đâu đó trong trang đầu ở gần tựa của nó, thì các tờ báo mới ra đời trên sẽ không bao giờ làm chuyện nầy. Người đọc sẽ không bao giờ thấy hình ảnh lá cờ vàng ba sọc đỏ nằm trong các tờ báo mới nầy. Ngay cả trong những quảng cáo hay những bản nhắn tin cũng không bao giờ có.

Hơn nữa, tuy là mang danh nghĩa “tờ báo của cộng đồng” nhưng các tờ báo mới ra đời nầy cũng sẽ tránh dùng chữ “người Việt tự do ở hải ngoại”. Độc giả sẽ không bao giờ thấy hai chữ “tự do” kèm theo chữ “cộng đồng người Việt ở hải ngoại”.

Ngôn ngữ lẫn từ ngữ dùng trong các tờ báo mới nầy cũng cho thấy một sự khác biệt. Đa số người Việt sau mấy mươi năm lưu lạc vẫn còn gìn giữ nhiều ngôn từ và phương cách dùng chữ của người miền nam Việt Nam trước 1975. Mặc dù việc giao lưu ngày càng thường xuyên và rộng rãi giữa người Việt trong và ngoài nước đã biến đổi khá nhiều các ngôn từ và cách dùng chữ trên nhưng khi nghe một người nói hay khi đọc một bài viết thì người ta có thể nhận ra được tác giả có phải là người đã sinh sống ở miền nam Việt Nam từ trước hay sau tháng tư năm 75. Khi đọc các tờ báo mới ra đời trên, người đọc sẽ thường nhận ngay ra rằng ban biên tập là những người đã di nhập từ miền bắc vào miền nam Việt Nam sau khi Sài Gòn bị thất thủ.

Những nhận xét trên đưa đến kết luận gì? Một tờ báo không đăng tải những tin tức, bài vỡ thất lợi cho Đảng và Nhà Nước mà thỉnh thoảng chen vào những bài viết mang hàm ý có lợi cho chính quyền Việt Nam, không đăng tải về những hoạt động mang tính cách chính trị của các cộng đồng người Việt tự do tại địa phương hải ngoại, không bao giờ đăng hình ảnh hay mang dấu hiệu gì có hình ảnh của lá cờ vàng ba sọc đỏ, tránh đề cập đến 2 chữ “tự do” khi nói về các cộng đồng người Việt Nam tại hải ngoại, dùng từ ngữ và ngôn phong rõ rệt của những người đã di nhập vào miền nam sau tháng 4 năm 1975 rất có thể chỉ là một tờ báo được hỗ trợ tài chính hay nằm dưới chủ quyền của Đảng và Nhà Nước Việt Nam mà thôi.

Có một chi tiết đáng được để ý nữa là lệ phí để đăng quảng cáo trên các tờ báo mới ra đời nầy cũng sẽ rất nhỏ so với giá phải trả với các tờ báo Việt ngữ khác đang hiện hành. Còn hơn nữa, các tờ báo mới ra đời nầy rất sẵn sàng nhận đăng quảng cáo miễn phí cho những thương hiệu, kinh doanh, thương vụ, nghiệp vụ, bác sĩ, luật sự, v.v. trong cộng đồng địa phương trong vòng 6 hay 8 tháng đầu tiên.

Tại sao các tờ báo mới ra đời trên lại có thể điều hành và hiện hữu mà không cần quan tâm đến vấn đề lợi tức thu nhập? Và với mục đích gì?

Câu trả lời rất giản dị. Chủ báo của các tờ báo nầy được sự ủng hộ tài chính từ chính quyền Việt Nam nên việc thu nhập cho tờ báo không còn là một vấn đề cần phải lo lắng đến nữa. Với giá đăng quảng cáo rẽ mạt, không bao lâu thì tờ báo mới ra đời nầy sẽ thu hút hết khách hàng của các tờ báo Việt ngữ hiện hành khác trong cùng thành phố, cùng tiểu bang. Ngay cả những khách hàng quen thuộc và trung thành nhất xưa nay của họ cũng dần dần sẽ rời bỏ họ để đăng quảng cáo trên tờ báo mới vì chi phí rất thấp. Nếu không có phần lợi tức nầy thì các tờ báo Việt ngữ đã hiện diện lâu nay trong các cộng đồng Việt Nam sớm muộn gì rồi cũng sẽ phải đóng cửa. Như đã nói ở trên, cơ sở tổ chức phát hành của các tờ báo nầy thường chỉ có tính cách cá nhân hay gia đình mà thôi. Vì không có hỗ trợ tài chính từ ai khác cả, các chủ báo nầy sẽ không có đủ khả năng kinh tế để tiếp tục ấn hành các tờ báo của mình nữa.

Nếu chiến lược nầy thành công thì không bao lâu sau chính quyền Việt Nam sẽ khai trừ được hầu hết các tờ báo của những cộng đồng người Việt tự do trên khắp nước hải ngoại. Và chiến lược nầy có rất nhiều triễn vọng sẽ thành công vì nhiều người Việt trong cộng đồng không có nhận thức sắt bén đủ để nhận thấy điều nầy hoặc không có đủ nghị lực kinh tế để chống chỏi với mưu đồ đen tối đó.

Khi chiến lược nầy thành công rồi thì chẳng những Đảng và Nhà Nước sẽ nhỗ bỏ được những chiếc gai trong mắt họ mà còn nắm được trong tay một guồng máy tuyên truyền hữu hiệu và sâu rộng nằm ngay giữa lòng những cộng đồng người Việt tự do hải ngoại.

Những người Việt tị nạn sau mấy mươi năm trốn khỏi cộng sản Việt Nam nếu không muốn lại sẽ chui nằm trở lại dưới những tuyên truyền, lường gạt của chế độ một lần nữa thì cần nên để ý nhận xét và có thái độ thích ứng với các tờ báo mới ra nầy. Trước khi đồng bào nào đặt đăng quảng cáo chẳng hạn, xin hãy suy nghĩ và đừng để một chút lợi riêng của mình mà vô tình tiếp tay với chính quyền Việt Nam giết chết phương tiện truyền thông và tiếng nói độc lập của mình.